türkçe zamir (adiller)

Z A M İ R L E R ( ADILLAR)

• ZAMİRİN TANIMI
• ZAMİR ÇEŞİTLERİ

Z A M İ R

İsim olmadıkları halde ismin yerini tutan sözcüklerdir.

ÖZELLİKLERİ

1- Anlam kapsamı bakımından en geniş sözcüklerdir. Bu nedenle sayıları çok az olan zamirler, bütün kavramları ve varlıkları karşılayabilir.

2- Çekim sırasında kök değiştirebilir.

Ben – Bana
Sen – Sana

3- Adlar gibi çekimlenirler.

KİŞİ ZAMİRLERİ

Kişilerin adlarının yerine kullanılan sözcüklerdir.

Ben – Sözü söyleyen – I. Tekil kişi
Sen – Kendisine söz söylenen – II. Tekil kişi
O – Sözü edilen – III. Tekil kişi

Biz – I. Çoğul
Siz – II. Çoğul
Onlar – III. Çoğul

Dönüşlülük Zamirleri:

Kendi – öz

Bu kişi zamirleri; I. Tekil, II. Tekil, III. Tekil, I. Çoğul, II. Çoğul, III. Çoğul kişinin yerine kullanılabilir.

İŞARET ZAMİRLERİ

Nesnelerin adının yerini işaret yoluyla belirten sözcüklerdir. ‘’bu – şu – o’’ tek başlarına bir kavramın, nesnenin yerini tuttuğunda işaret zamiri olur. Bunlar, şunlar, onlar da, işaret zamiri olarak kullanılır.

BELGİSİZ ZAMİR

Yerlerini, tuttukları varlıkları kesinlik kazandırmaksızın belirten sözcüklerdir.

Herkes, biri, bazısı, birkaçı, şey, kimi, başkaları, başkası, çoğu...

NOT: Kimi belgisiz sıfatlar belgisiz zamire dönüşebilir.

Çoğu öğrenciler – çoğu
Kimi insanlar – kimi


SORU ZAMİRLERİ

Varlıkların yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir. Kim, ne, hangisi, neler, kimler, kimin, neyin, hangisinin, nereye, kaçıncısı, nesi, neyi...

NOT: Karma sorulu cümlelerde ‘’mı’’ soru edatı varsa soru anlamını edat sağlar. Diğer soru anlamlı sözcükler soru fonksiyonunu kaybeder.

Nereye, kimin, nasıl gideceğini biliyor musun ?


EK BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER

İlgi Zamirleri : Kimi ad tamlamalarında tamlanan düşer, yerine ‘’ki’’ ilgi zamiri getirilir.

Benim arkadaşım gelmemiş, seninki gelmiş.

İyelik Zamiri: Ad tamlamalarında kişi adlarıyla kurulan tamlamalarda tamlanana gelen iyelik eklerini iyelik zamiri kabul edenler vardır.

Benim - ev – im
Senin – ev – in
Onun – ev – i
Bizim – ev – imiz
Sizin – ev – iniz
Onların – ev – leri


İŞARET SIFATLARI İLE İŞARET ZAMİRLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

İŞARET SIFATLARI İŞARET ZAMİRLERİ


* Varlıkların yerini işaret yoluyla gösterir Varlıkların adlarının yerini işaret yoluyla tutar.


* Tamlama biçimindedirler, addan önce gelirler Niteleme durumu yoktur


* Çekim eki almamış sözcüklerdir Çekim eki alabilirler; kendilerinden sonra virgül kullanılabilir.


Bu – Bu adama güvenilmez
Yakına bulunan varlığı gösterir. Buna güvenilmez.


Şu – Şu adama güvenilmez
Biraz uzaktaki varlığı gösterir Şuna güvenilmez


O – O adama
Güvenilmez. Ona güvenilmez


Beriki – Beriki adama güvenilmez Berikilere güvenilmez.


Böyle – Böyle insanlara güvenilir mi? Böylelerine güvenilmez.


Öyle – Öyle insanlara güvenilir mi? Öylelerine güvenilir mi?


UYARI : Kimi durumlarda işaret zamirinden sonra çekim eki veya virgül kullanılmamış olabilir. Bu tür cümlelerde işaret sözcüğünün sıfat mı yoksa zamir mi olduğunu anlamak için şu yöntem kullanılabilir.



YÖNTEM


İşaret (ŞEY) + Ad Anlam bozulursa
SIFAT

Sözcüğü KİŞİ Anlam bozulmazsa
ZAMİR


‘’Bu kalemi ben aldım.’’ Cümlesini ‘’Bu ŞEY kalemi ben aldım.’’ Biçiminde okursak anlam bozulur. ‘’BU’’ sözcüğü burada İŞARET SIFATIDIR.

‘’Bu kalemdir diye mi aldın?’’ cümlesini ‘’Bu ŞEY kalemdir diye mi aldın?’’ biçiminde okursak anlam bozulmaz. ‘’BU’’ sözcüğü İŞARET ZAMİRİDİR.

• Bu insanı iyi tanıyın.
Bu kişi insanı iyi tanıyın. (İşaret sıfatı)

• Bu insana güven vermiyor.
Bu kişi insana güven vermiyor. (İşaret zamiri)



BELGİSİZ SIFATLA
BELGİSİZ ZAMİRİN KARŞILAŞTIRILMASI

BELGİSİZ SIFATLAR

• Varlıkların nitelik ve niceliklerinin belli belirsiz bildiren sıfatlardır.
• Tamlama kurup adı nitelerler.

BİR Bir insan önce dürüst olmalı.

HER Her insana güvenilmez.

ÇOK Çok soru çözmelisiniz.

AZ Az parayla olmuyor bu işler.

FAZLA Fazla kalemin var mı?

FALAN Falan insanla karşılaştım.

HİÇBİR Hiçbir insan mükemmel değildir.

BİRÇOK Birçok arkadaşıma rastladım.

BİRKAÇ Birkaç soruyu hiç yoktan kaçırdım.

BİRAZ Biraz zor bir soruydu.


BELGİSİZ ZAMİRLER

• Varlıkların adlarını yerini belli belirsiz tutan sözcüklerdir.
• Belgisiz zamirlerin niteleme görevi yoktur.
• Çekim eklerini alırlar.

Birini tanıyamadım.
Tümüne güvenimi yitirdim.
Çoğunu şimdi çözdüm.
Fazlası göz mü çıkarır.
Falancayla takışmış.
Hiçbiri mükemmel değildir.
Birçoğuyla ilişkimi estim.
Birkaçını hiç yoktan kaçırdım.
Birazıyla idare etmeye çalış.



SORU SIFATI, SORU ZARFI VE SORU ZAMİRİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

SORU SIFATI

Soru sözcüğü sıfat tamlaması oluşturur.
Soru sözcüğünün yanıtı da bir sıfat tamlamasıdır.

NASIL
HANGİ
NEREDEKİ + AD
KAÇINCI
KAÇTA KAÇ
NE KADAR

• Nasıl bir kitap istiyorsun?
• İyi bir kitap.
• Hangi evde oturuyorsun?
• Şu evde
• Neredeki okulda okuyorsun?
• Karşıki okulda.
• ÖYS’de kaç Türkçe yaptın?
• Ellisekiz Türkçe

SORU ZARFI

Bir soru sözcüğünün soru zarfı sayılabilmesi için yanıtının da zarf veya zarf öbeği olması gerekir.
Soru sözcüğü eylem veya eylemsiyi niteler.

NASIL
NE ZAMAN
NE + EYLEM

NEDEN
NİYE
NİÇİN

• Buraya nasıl geldin?
• Koşarak.
• Erzurum’a ne zaman gidiyorsun?
• Üç ay sonra.
• Neden düşman görünürsünüz, yıllar yılı dost bildiğim aynalar.
• Yaşlandığım için.
• Ne sırıtıp duruyorsun? (Niçin)
• İçimden öyle geldiği için.



SORU ZAMİRİ

Bir soru sözcüğünün zamir sayılabilmesi için yanıtının ad veya zamir olması gerekir.
Soru sözcüğü adın yerini tutar.

KİM
NE + Durum Ekleri

HANGİSİ
KAÇ + çekim eki

• Beni kim aradı?
• Ayşe (o)
• Çarşıdan ne aldın?
• Kalem
• Seni hangisi dövdü?
• Şu (bu, o, öteki)
• Bu saate kadar neredeydiniz?
• Dersanedeydik.
• Sınavı kaçınız kazandı?
• Üçümüz.

D İ K K A T

‘’Neden?’’ soru sözcüğünün yanıtı kimi zaman zamir, kimi zaman zarf olabilir.

Türü belirleyen verilen yanıttır.

Çocuklar neden korkarlar?
Çocuklar iğneden korkarlar. (Zamir)
Çocuklar yalnız kaldıkları için korkmuşlar. (Zarf)

saol cnm

birşey deil